Goede waterkwaliteit is de basis voor een gezond ecosysteem. Het zorgt voor een gezonde leefomgeving voor planten en dieren in en rond het water. De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) verplicht ons om de kwaliteit van water te beschermen en te verbeteren. In de Oostelijke Vechtplassen voldoen we nog (lang) niet overal aan de gestelde eisen en zijn maatregelen nodig.
Goede waterkwaliteit vormt de basis voor een gezond ecosysteem. Schoon en helder water zorgt voor een noodzakelijke leefomgeving aan waterplanten, vissen, vogels en kleine waterdieren. De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en het Europees netwerk van beschermde natuurgebieden Natura2000, verplichten ons de waterkwaliteit te beschermen en te verbeteren. Dit ligt vast in heldere doelstellingen. Om deze te behalen moeten we in de Oostelijke Vechtplassen nog belangrijke stappen zetten.
Waarom is verbetering nodig?
In veel plassen in het Oostelijk Vechtplassengebied is het water nog te troebel en te voedselrijk. Te veel fosfaat zorgt voor overmatige algengroei. Hierdoor bereikt onvoldoende licht de bodem en kunnen onderwaterplanten zich moeilijk vestigen. Bijkomend probleem: opwervelend slib door wind, golven en bodemwoelende vissoorten houden het water troebel. Dit verstoort het ecosysteem en maakt plassen gevoelig voor exoten zoals de waterplant cabomba en de Amerikaanse rivierkreeft. Om het systeem weer in balans te krijgen, moeten we deze neerwaartse spiraal doorbreken.
Maatregelen voor een betere waterkwaliteit
Het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) werkt aan een breed pakket maatregelen om de waterkwaliteit stap voor stap te herstellen. Denk hierbij aan:
Minder fosfaat
- zuiveren van inlaatwater via defosfateringsinstallaties;
- water slimmer sturen: “het juiste water op de juiste plek”;
- herstel van kwelstromen: schoon.
Herstel oevers en petgaten
- natuurlijke oevers bevorderen biodiversiteit en verbeteren van de waterkwaliteit;
- goed beheer voorkomt verlies van waardevolle riet- en moeraszones.
Aanpak van slib en bodemdynamiek
- baggeren waar nodig (bijvoorbeeld fase 1 baggeren Oostelijke Vechtplassen: 125.000 m³ verwijderd);
- maatregelen om opwerveling te verminderen, bijvoorbeeld door de aanleg van luwtestructuren;
- terugdringen van bodemwoelende vis, zoals brasem.
Het totale maatregelenpakket van Waterschap AGV voor de periode 2022-2027 bestaat uit bijna 300 maatregelen voor 41 wateren. Daarvan liggen maar liefst 17 wateren in het Oostelijk Vechtplassengebied. Meer informatie vindt u in het Implementatieplan KRW maatregelen AGV 2022-2027.
Wilt u weten hoe het met de waterkwaliteit gesteld is in de plassen, meren en rivieren in uw directe omgeving? Zoek het op in de regionale factsheets van KRW of kijk op www.watismijnwaterkwaliteit.nl.
Een gezond watersysteem: de rol van waterplanten
Onderwaterplanten zijn essentieel voor een stabiel, helder en soortenrijk systeem. Ze produceren zuurstof, houden de bodem vast, verminderen algengroei, zuiveren water en bieden voedsel, leefgebied en schuilplaatsen aan vele waterdiertjes en vissen. In grote delen van de Loosdrechtse Plassen groeien nu nauwelijks waterplanten. Dat komt door te veel voedingsstoffen (vooral fosfaat), overmatige algengroei, opwerveling van slib en het ontbreken van luwte. Zonder waterplanten blijven algen en slib dominante factoren, een situatie die zich uit zichzelf moeilijk hersteld.
Terugbrengen fosfaat en verminderen slibopwerveling
Het ecologisch herstel van de Loosdrechtse Plassen vraagt een samenhangend pakket aan maatregelen. Deze maatregelen versterken elkaar en werken langs twee sporen:
- Terugbrengen fosfaat: door fosfaat te verminderen neemt de algengroei af en komt er meer licht in het water.
- Verminderen slibopwerveling: zodat het water helder wordt en meer licht de bodem kan bereiken.
De afgelopen decennia zijn verschillende maatregelen uitgevoerd, waaronder het defosfateren van inlaatwater uit het Amsterdam-Rijnkanaal (1985) en de Bethunepolder, de aanleg van riolering in de Kievitsbuurten, invoering van flexibel peilbeheer, herstel van sluizen en baggerwerkzaamheden in de plassen 1 t/m 5 (2022-2024). Ook werden in 2015 luwe natuurzones aangelegd rond de eilanden Hoek, Robinson Crusoë, Markus Pos, Geitekaai en De Meent.
Vanaf begin 2024 draagt een nieuw gemaal in Loodijk bij aan een betere waterkwaliteit in de Ankeveense Plassen. Hoe dit werkt wordt uitgelegd in onderstaand filmpje.
De komende jaren staan cruciale vervolgstappen op de uitvoeringsagenda van het Waterschap AGV. Belangrijk daarbij zijn:
- het realiseren van een nieuwe defosfateringsinstallatie bij het Weerslootgebied;
- het beheren van de visstand, specifiek het overplaatsen van brasem;
- het aanleggen van luwe zones in de Loosdrechtse Plassen waar golfslag, stroming en opwerveling van slib worden beperkt.
De maatregelen versterken elkaar. Minder brasem maakt de bodem stabieler, luwtestructuren creëren de benodigde rust en lichtcondities terwijl kranswieren bijdragen aan een diverse onderwatervegetatie en helder water. Zo bouwen we stapsgewijs aan een veerkrachtig ecosysteem – met helder water, rijke natuur én ruimte voor recreatie.
Daarnaast voeren gebiedspartners in samenwerking met het Waterschap AGV aanvullende maatregelen uit. Binnen het programma OVP gaat het om de volgende maatregelen:
- legakkerherstel (Gemeente Stichtse Vecht);
- beheer waterplanten;
- baggeren;
- natuurontwikkeling.
Met wie werken we samen?
Veel organisaties dragen bij aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Waterschap AGV werkt zoveel mogelijk samen met andere partners zoals provincies, gemeenten, Natuurmonumenten, (recreatie)ondernemers en omwonenden. Als voorbeelden: agrariërs zorgen voor het inrichten en onderhouden van de watergangen, gemeenten pakken de riooloverstorten aan en Natuurmonumenten intensiveert het rietbeheer. Sommige maatregelen zijn onderdeel van de provinciale plannen voor realisatie van het Natuur Netwerk Nederland (NNN).
Nieuwsberichten
Onderstaande nieuwsberichten zijn geplaatst op deze website bij de rubriek nieuws.
29 september 2025: Meer onderwaterplanten voor schoner Vechtwater
11 augustus 2025: Onderzoek naar waterbegroeiing in Loosdrechtse Plassen
26 juni 2025: Luwtestructuren Loosdrechtse Plassen
26 februari 2025: Waterplanten meten met satellietbeelden
30 januari 2025: Subsidiemogelijkheden van het waterschap in 2025
19 december 2024: Aanpak overlastgevende waterplanten
30 september 2024: Uitvoering maatregelen Europese Kaderrichtlijn Water lukt niet voor 2027
30 juli 2024: Inzicht in groei waterplanten met satellietbeelden
16 juli 2024: Resultaten visstandonderzoek 2023
26 juni 204: Dijkverbetering Horstermeer Zuid
16 april 2024: Zorgt een robuust ecosysteem voor minder rivierkreeften?
10 april 2024: Vervolgonderzoek naar luwtestructuren in de Loosdrechtse Plassen
22 maart 2024: Het gaat slecht met de waterplanten in het Vechtplassengebied
7 maart 2024: Bekijk de waterkwaliteit in uw werk- of woongebied – Aanpak Oostelijke Vechtplassen
29 februari 2024; Nieuw gemaal Loodijk
14 februari 2024: Nieuwe onzoninstallatie Horstermeer verwijdert medicijnresten uit rioolwater
2 oktober 2023: Visstand in kaart gebracht
25 september 2023: Nieuw gemaal in Ankeveense Plassen
17 februari 2023: Samen zorgen voor gezond water
30 juni 2023: Waternatuur sterk achteruit door slechte waterkwaliteit
Vragen?
Wilt u meer weten over het verbeteren van de waterkwaliteit in de Oostelijke Vechtplassen, dan kunt u contact opnemen met Willemijn van Mossevelde, projectleider Gezond Water bij het Waterschap AGV via [email protected]
